Tłumacz Migam - Międzynarodowe Centrum Kultury Svg Vector Icons : http://www.onlinewebfonts.com/icon Tekst łatwy do czytania i rozumienia Informacje dla zwiedzających
Europa od środka, czyli inspirująca podróż palcem po mapie
A-
A+

Mimo unieruchomienia, naszych horyzontów nie ograniczamy! Zapraszamy w podróż po tej Europie, którą znamy od podszewki. Zawitamy do miejsc rzeczywistych i wyobrażonych. Opowiemy o artystach, budowlach, miastach i regionach. O środkowoeuropejskiej sztuce i architekturze, które od lat pokazujemy w Galerii MCK przy krakowskim Rynku Głównym 25.

W tę wyimaginowaną podróż wyprawiamy się trzy razy w tygodniu, zarówno na stronie internetowej, jak i w mediach społecznościowych. Itinerarium niech pozostanie niespodzianką.

Łukasz Galusek, zastępca dyrektora MCK ds. programowych, w audycji Justyny Nowickiej opowiada o cyklu Europa od środka - posłuchaj

Autorami tekstów są pracownicy MCK: dr Beata Nykiel, Helena Postawka-Lech, Karolina Wójcik, Łukasz Galusek, Marcin Dyrcz, Marek Świdrak, dr Michał Wiśniewski, dr Monika Rydiger, Natalia Żak, dr Żanna Komar. Za korektę odpowiadają Bartosz Sadulski i Paulina Orłowska-Bańdo.

Chorwacki hit w schyłkowym PRL-u, czyli co ma Szekspir do Bałkanów

Na wystawie Borisa Bućana, prezentowanej w zabytkowych piwnicach MCK, zawisł plakat do spektaklu Ivo Brešana Uroczysty bankiet w przedsiębiorstwie pogrzebowym , wystawionego w 1982 roku na scenie Chorwackiego Teatru Narodowego w Splicie.

Klejnot na cmentarzu

Przy ulicy Kozma w dzielnicy Kőbánya w Peszcie, czyli w lewobrzeżnej części Budapesztu, położony jest jeden z największych cmentarzy żydowskich na Węgrzech. Został założony w 1891 roku przez żydowską gminę neologiczną (węgierski nurt judaizmu) tuż w sąsiedztwie Nowego Cmentarza Publicznego. Spoczywają tu członkowie licznej budapeszteńskiej żydowskiej elity – dostojnicy życia religijnego, bankierzy i tuzy biznesu, osobowości świata nauki, kultury i sztuki. Dzisiaj to miejsce przyciąga entuzjastów węgierskiej architektury i sztuki przełomu XIX i XX wieku.

Nowe Domy na prowincji

Nowe Domy to nazwa osiedla mieszkaniowego, założonego w 1931 roku na przedmieściu Stanisławowa – miasta pełniącego wówczas administracyjną funkcję stolicy krańcowego południowo-wschodniego województwa II RP, a obecnie zachodnioukraińskiego miasta, noszącego nazwę Iwano-Frankiwsk. Nazwa osiedla Nowe Domy z początku lat trzydziestych XX wieku nawiązywała do niemieckiego terminu  Neues Bauen.  W Niemczech pojęcie to oznaczało stosowanie kompleksowej modernizacji, której ideą przewodnią było budowanie nowoczesnych osiedli, rozwój idei mieszkania minimum oraz nowoczesne wyposażenie wnętrz.

Warta w Arsenale

Jest ich szesnastu. Stoją na baczność, na posterunku, zgrupowani na małym placyku przy przystani między dwiema strażnicami. Kiedy spowija ich ścieląca się nad Tamizą mgła, wyglądają z oddali jak żywi. To rzeźby Petera Burke’a – odlane w żeliwie 188-centymetrowe męskie figury – zatytułowane  Assembly . Wyglądają, jakby artysta każdą z nich stworzył z czterech form odlewniczych, ale zapominając przy montażu o dospawaniu ostatniej, dopełniającej pełnej sylwety ćwiartki.

Uzdrowisko na wyspie

Przez długie tygodnie kwarantanny marzymy, aby wybrać się na wycieczkę, uciec na chwilę za miasto. Dlatego dziś proponujemy wizytę w miejscu szczególnym, od lat związanym ze zdrowiem i siłami witalnymi. Odwiedzimy miasto, w którym splatają się różne wątki środkowoeuropejskich historii.

Skąd uciekał Piłsudski? O szpitalu św. Mikołaja Cudotwórcy słów kilka

„Przeszliśmy naprzód oddziały przeznaczone dla mężczyzn. Chorzy o usposobieniu łagodnym korzystali z dużej swobody, czuwali nad nimi dyskretni dozorcy. Segregowano chorych w pewnej mierze według warstw społecznych, także według stopnia ich zamożności. Sale były czyste, przyzwoicie umeblowane, wśród snujących się mężczyzn uderzał brak towarzyskiej spójni. Wydawali się wzajem nieufni i podejrzliwi, każdy żył wyłącznie własnym, podnieconym życiem.

Miasto pogranicza – twierdza czy pomost?

Jednym z fenomenów Europy Środkowej jest kultura pogranicza. Położenie na granicy dwóch lub kilku państw decydowało o trwaniu miast jako twierdz broniących przed napaścią wrogów lub umożliwiało szybki rozwój dzięki intensywnej wymianie handlowej. Miejscem, które w sposób szczególny pokazuje to zjawisko, jest niewielkie miasteczko Kőszeg znajdujące się tuż przy granicy Węgier i Austrii. W tym uroczym, malowniczo położonym miejscu możemy zobaczyć złożoność krajobrazu kulturowego regionu.

Drabiną do nieba

Po wielkiej stromej drabinie pną się stopień po stopniu odziani w długie szaty brodaci mnisi. Ponad ich głowami w otwartych niebiosach widać anielskie chóry, zaś u dołu czatują rogate diabły, ściągające z drabiny do piekielnej otchłani tych, którzy zawahali się i stracili równowagę na drodze do nieba.  

Najsłynniejsza willa na Morawach

Do wybuchu pierwszej wojny światowej Brno było odległym „przedmieściem” Wiednia oraz zagłębiem produkcji tekstylnej Austro-Węgier. Powstanie niepodległej Czechosłowacji na zawsze zmieniło ten stan rzeczy. Stolica Austrii znalazła się na terytorium innego państwa, a młoda federacja postanowiła przekształcić miasto w nowoczesny ośrodek przemysłu zbrojeniowego. Już w 1919 roku do Brna przyłączono podmiejskie wsie, obszar miasta zwiększył się trzykrotnie, a liczba ludności przekroczyła 200 000.

Jak się żyje w czeskiej bajce

Czy życie w miastach znajdujących się na Liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO jest jeszcze możliwe? Takie pytanie zadała w 2018 roku czeska artystka Kateřina Šedá. Bodźcem do dyskusji stał się przypadek Czeskiego Krumlowa, bajecznie pięknego miasteczka w południowo-zachodnich Czechach, które rozwijało się od XIII wieku w meandrach Wełtawy, w cieniu położonego na wysokiej skale zamku.

Skopje – miasto poruszone

Położone w pasie Półwyspu Bałkańskiego, niespokojne, doświadczone przez przeszłość, wyglądające z nadzieją w przyszłość – Skopje, stolica Macedonii Północnej, miasto trwale złączone sztuką ze światem. Wyrwane ze snu, latem 1963 roku przywitało trzęsienie ziemi o sile niemal 6,1 stopnia w skali Richtera. Pod gruzami znalazło się 75 procent miasta, a zegar na dawnym budynku Poczty Głównej i dworca od tamtej pory zawsze będzie wskazywał godzinę 5.17, nieustannie przypominając o dawnym kataklizmie.

Wiek epidemii – polscy uczeni w petersburskim Instytucie Medycyny Eksperymentalnej

„– Tu oto – objaśnia uprzejmy przewodnik – hodujemy dżumę, tu znowu hodowla błonicy, a tu cholera. Może wejdziemy do dżumy?... – I owszem! Dżuma w hermetycznie zamkniętych słojach, jak w więzieniu, nie musi być groźna. Pobyt śród «Wrogów ludzkości» byłby może przyjemny, gdyby nie duszność z iście tropikalnego upału, która nas zmusza chwytać za klamkę. […]

Osmański fez a Europa Środkowa

„Strój uzupełnia czerwony fez na głowie, którego się publicznie nie zdejmuje nigdy i przed nikim. W domu tylko, z powodu gorąca ma Turek czasem odkrytą głowę, lecz niech tylko wejdzie w progi ktoś obcy, wnet wdziewa fez, aby nie uchybić wymaganiom konwenansu, a może i religii. Wielu z naszych nosi fez i nie zdejmuje go, według przyjętego zwyczaju, nawet w kościele” – pisał mieszkający na trenie Imperium Osmańskim w latach siedemdziesiątych XIX wieku polski emigrant Władysław Dunin ( Rumunia (Bosfor, Bałkan i Dunaj). 1855–1878. Szkic dziejowo-społeczny na tle wspomnień skreślił Władysław Dunin , Lwów 1887, s. 102–103).

Oazy ze szkła, światła i powietrza

Sport i zdrowie, rekreacja i wypoczynek to popularne hasła dwudziestolecia międzywojennego wyrażające optymizm i wiarę w budowanie nowego jutra. Rodzajem przestrzennej odpowiedzi na głoszone szeroko postulaty i narzędziem zmiany stawała się architektura.

Zielona altana nad Dunajem

Na przełomie XIX i XX wieku Budapeszt stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. W jedenastym tomie  Britanniki  miasto określono mianem „jednej z najurodziwszych stolic” kontynentu, która powoli zaczynała pełnić funkcje zarówno narodowej stolicy, jak i kosmopolitycznej metropolii z prawie sześciuset kawiarniami oraz dwudziestoma dwoma tytułami prasy codziennej!

Dialog muzyki i malarstwa

Czy muzyka i malarstwo mogą mieć ze sobą coś wspólnego? Czy środkami plastycznymi da się wyrazić wartości muzyczne? Próbę połączenia tych dwóch pierwiastków podejmował Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, jeden z najważniejszych litewskich twórców przełomu XIX i XX wieku.

Wsi spokojna, wsi… modernistyczna!

Okres dwudziestolecia międzywojennego kojarzy się z uwielbieniem miasta. Rosnące w górę wieżowce, samochody, fabryki i pędząca nowoczesność – taki obraz wyłania się najczęściej. Rzadko myśli się o rozwoju wsi w tym czasie. Jednak modernizacja nie ominęła terenów wiejskich. Ciekawym przykładem jest niewielka wieś Lisków koło Kalisza. W teatrze sukcesów II Rzeczypospolitej przypadła jej spektakularna rola modelowej wsi modernistycznej.

Kulturalny lodowiec w mieście

Kiedy kilka lat temu pierwszy raz znalazłam się w Oslo, było tuż po piątej rano. Wysiadłam na dworcu Oslo Sentralstasjon z pełnym determinacji postanowieniem, że najpierw – mimo bardzo wczesnej pory – muszę zobaczyć budynek Narodowej Opery i Baletu, o którym tyle słyszałam i czytałam. Nagrodzony w 2009 roku prestiżową nagrodą Miesa van der Rohe szybko rozsławił architektoniczne atelier Snøhetta i norweską architekturę.

Koszyce wyobrażone

Na mapie międzywojennej Republiki Czechosłowackiej Koszyce zajmują miejsce szczególne. Położone w słowackiej części nowo powstałego państwa, nieco na uboczu i z dala od zgiełku wielkomiejskiej Pragi, miasto stało się miejscem narodzin zjawiska określanego mianem koszyckiej moderny. Koszyce lat dwudziestych i początku trzydziestych XX wieku były rodzajem nieformalnej artystycznej „kolonii”, skupiającej artystów słowackich, czeskich i węgierskich. Tych, którzy z miastem związani byli na stałe, i takich, którzy spędzili tam kilka lat czy nawet miesięcy.

Tajemniczy brunet w malowanym trampku

Rysuje prawie bez przerwy, neurotycznie, dniem i często nocą – na wszystkim, na czym tylko się uda. Tara von Neudorf ma niezwykły talent. Odkrył go przypadkiem, pełniąc służbę wojskową, kiedy, setnie się nudząc, namalował Fudżijamę dla swojego dowódcy.

Zsolnay – najsłynniejsze węgierskie kolory

Położony na południu Węgier Pecz to miejsce, z którym nierozerwalnie łączy się historia Zsolnay, jednej z najsłynniejszych środkowoeuropejskich manufaktur ceramiki. Ta rodzinna fabryka słynąca z produkcji naczyń ozdobnych, ale też detali architektonicznych, zdobiących po dziś dzień rozliczne gmachy w samym tylko Budapeszcie, jest jednym z najważniejszych symboli węgierskiej secesji i czasów belle époque .

Zegar nowych czasów

O każdej pełnej godzinie pierwszy znak daje Śmierć. Jedną kościotrupią ręką pociąga za sznur sygnaturki, drugą – unosi klepsydrę. Czas mija! – pokazuje kostucha. Następnie Turek, symbol rozpusty, zaczyna kręcić głową, Próżność przegląda się w lustrze, Chciwość potrząsa sakiewką z pieniędzmi. Wreszcie wprawieni w ruch zostają apostołowie… Któż nie przystanął kiedyś przed ratuszem w Pradze, aby obejrzeć spektakl orloja.

Teściowa polskiego wieszcza i szalejąca cholera

Najgroźniejsza epidemia cholery nawiedziła Europę w latach 1831–1838. Na ziemie polskie dotarła podczas powstania listopadowego 1830/1831 r. za sprawą dziesiątkowanych chorobą wojsk rosyjskich (ówcześni lekarze uważali zasadniczo, że jest ona chorobą epidemiczną, ale nie zaraźliwą). W czerwcu 1831 r. zmarli na nią m.in. nieopodal Witebska - uciekający przed powstańcami naczelny wódz wojsk polskich i gubernator wojskowy Królestwa Polskiego wielki książę Konstanty Pawłowicz, oraz w Kleszewie koło Pułtuska - tłumiący powstanie cesarski marszałek Iwan I. Dybicz.

O pewnej szczepionce ze Lwowa

Budynek przy ulicy Zielonej we Lwowie, wzniesiony tuż przed wybuchem II wojny światowej według projektu Jana Bagieńskiego, stał się siedzibą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zakładów medycznych. Dzisiaj znajduje się tam lwowski sanepid oraz Wydział Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego...
Fragment mapy Europy z zaznaczonym Splitem

Dalmatyński Michał Anioł

Istnieją dwie Dalmacje: kontynentalna i nadmorska. Miasta wybrzeża ukształtowała kultura śródziemnomorska, część kontynentalną – wiejska, pasterska kultura dynarska. Ivan Meštrović (1883–1962), najwybitniejszy artysta chorwacki XX wieku – wywodził się z tej drugiej. Z kraju hajduków – krewkich zbójników, których legenda zapamiętała jako nieposkromionych w walce z Turkami. Wybrzeże zaś to ojczyzna cesarza Dioklecjana z miastami: Szybenikiem, Trogirem, Splitem, które olśniły nastoletniego rzeźbiarza...
×
Dodano do koszyka:

Kontynuuj zakupy Przejdź do koszyka