Krzysztof Kowalski – O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania

Książka Krzysztofa Kowalskiego to pierwszy na polskim rynku księgarskim systematyczny wykład o istocie dziedzictwa. Wpisuje się w nową dziedzinę nauki, jaką jest heritologia, inaczej określana jako studia nad dziedzictwem.


Wielowątkowa refleksja nad dziedzictwem, pojęciem, które na początku naszego wieku pojawia się w analitycznym języku nauki i w społecznym przeżywaniu, konstruowaniu oraz interpretowaniu przeszłości. Autor omawia ewolucję tego pojęcia, pisze o źródłach jego siły i dynamiki, tkwiących w relacjach łączących dziedzictwo z dobrami kultury, zabytkiem i tradycją, z pamięcią jednostkową i pamięcią zbiorową, z lieux de mémoire i historią. Rozważania uwzględniają polityczny kontekst, w którym funkcjonuje dziedzictwo, oraz rolę, jaką odgrywa w definiowaniu symbolicznych podstaw współczesnej Europy.

Krzysztof Kowalski o książce:
Podejmując się refleksji nad dziedzictwem, zaledwie mogłem przypuszczać, jak złożona i wielowątkowa materia kryje się za studiami nad współcześnie dokonywanymi reinterpretacjami przeszłości w kontekście jej oswojenia, przepracowania, adopcji, ale również jej przekraczania i wieloaspektowego wykorzystania. Kontekst dokonującej się europeizacji/modernizacji/globalizacji nie jest tu bez znaczenia. Więcej nawet! To istotna perspektywa, w której akcenty zainteresowania przeszłością rozłożone są de nouveau. To, co słusznie nazywa się „grą w dziedzictwo”, jest w istocie nową grą w starą – poniekąd – znaną już przeszłość. Zmianie uległ kontekst i reguły owej gry. Tu jednak trzeba zrobić zastrzeżenie i powiedzieć, że dziedzictwo nie jest tylko funkcją nowych pytań stawianych przeszłości. Takie sformułowania już znamy: „historię zawsze pisze się od nowa”, „historia zawsze jest współczesna”. Jest jednak dziedzictwo również funkcją subtelnie wyrażanych lub skrywanych misji – również dalece pozaakademickich – do realizacji których teraźniejszość zobowiązuje przeszłość. Sądzę, że ta subtelna przemiana jest znacząca. Innymi słowy dziedzictwo obsługuje współcześnie odczuwaną potrzebę dawności i jest taką interpretacją przeszłości, która realizuje jakąś otwarcie wyrażaną lub skrywaną misję – społeczną, kulturową, polityczną, gospodarczą etc. Tym samym w dziedzictwie kryje się wielka nadzieja pojednania i kompromisu, ale również czai się za nim niebezpieczeństwo trywializującej estetyzacji lub politycznej manipulacji. O nich można przeczytać w książce.

Krzysztof Kowalski – ukończył etnologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1993), a następnie obronił doktorat na Wydziale Historycznym UJ (2000) i otrzymał Master of Public Administration w programie realizowanym przez Małopolską Szkołę Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Copenhagen Business School (2004). Pracuje w Katedrze Dziedzictwa Europy Instytutu Europeistyki UJ. Specjalizuje się w zakresie antropologii polityki, teorii dziedzictwa i pamięci. W 2002 roku nakładem Międzynarodowego Centrum Kultury ukazała się jego książka Europa: mity, modele, symbole.

Książka jest trzecią pozycją w serii Heritologia pod redakcją prof. Jacka Purchli.