Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa brzeskolitewskiego. Część V, tom 4

„Miasto Pińsk dawniej od rzeki Piny nazywane Pinnum, położone na Białej Rusi w województwie brzeskim litewskim, w zlewisku Morza Czarnego, pełne Rusinów, głównie schizmatyków, ma oprócz innych kościołów również kościół parafialny, znajdujący się pod opieką ojców franciszkanów” – czytamy w dokumencie diecezjalnym z 1727 roku.

Historia Bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Pińsku w znakomity sposób reprezentuje zmienne i niejednokrotnie burzliwe dzieje wielu świątyń na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej. Obecny kościół katedralny diecezji pińskiej jest dziś jedyna czynną w tym mieście świątynią rzymsko-katolicką. Pierwotnie spełniał dwojaką rolę – służył franciszkanom jako kościół zakonny, jednocześnie sprawując rolę świątyni parafialnej, a po kasacie klasztoru w 1852 roku pozostał jedynie przy tej drugiej funkcji. Do statusu katedry awansował po powołaniu nowej diecezji – pińskiej – w 1925 roku, tracąc go w latach 1946–1991, w okresie zawieszenia działalności administracji diecezjalnej na Białorusi, i by do niego powrócił w 1991 roku.

W czwartym tomie piątej części Materiałów do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej znalazło się dokładne omówienie historii, architektury, kompleksowe przedstawienie wystroju oraz stałego i ruchomego wyposażenia katedry w Pińsku. Książka została zaopatrzona w spisy wykorzystanych materiałów archiwalnych, bibliografię, indeksy nazwisk i miejscowości oraz spis ilustracji.