3. Forum Dziedzictwa Europy Środkowej: Miasto

16–18 września 2015 

Tematem przewodnim trzeciej edycji Forum było miasto. Analiza miasta połączyła badaczy i praktyków z wielu dyscyplin: urbanistów, ekonomistów, socjologów, psychologów społecznych, antropologów, historyków i historyków sztuki. Konferencję otworzyły wykłady wprowadzające: prof. Jacka Purchli zatytułowany Central European City and Its Identity oraz prof. Christera Gustafssona (Uniwersytet w Uppsali) Conservation 3.0 – Integrated Conservation in the Age of Smart Specialisation Strategies.

W ramach ogłoszonego w 2014 roku naboru referatów dokonaliśmy selekcji ponad 60 prezentacji (posiedzenie komitetu selekcyjnego miało miejsce 9–10 kwietnia 2015 roku w Pradze). W konferencji udział wzięło 80 mówców z 18 krajów, a uczestników łącznie ponad 160.

Referaty zostały podzielone na sześć sesji równoległych:
Cities and Their Narratives (Miasta i ich narracje). Uczestnicy sesji próbowali udzielić odpowiedzi na następujące pytania: Jakich opowieści poszukują miasta środkowoeuropejskie? Kto i jak je kreuje? Komu one służą? W jaki sposób można je przekazywać? Kto i w jakim celu tworzy symbole? Na sesję złożyły się trzy obszary tematyczne: tożsamość, utopia i pamięć.

Heritage in Conflict (Dziedzictwo w konflikcie). Celem sesji było przedstawienie wyzwań, jakie stawia próba zachowania równowagi między interesem ekonomicznym inwestycji deweloperskich, zabudową miejską oraz współczesnym wykorzystaniem dziedzictwa materialnego a ochroną i konserwacją dziedzictwa kulturowego.

Who Is the City for? (Dla kogo miasto dziedzictwa?). Dla kogo tak naprawdę jest miasto – dla mieszkańca, dla turysty, inwestora czy dla kogoś zupełnie innego? Jaka jest rola i siła sprawcza organizacji pozarządowych oraz rozmaitych ruchów miejskich, jakie pojawiają się ostatnio w kontekście miasta? Czy samorządy dopuszczają obywateli do uczestnictwa w kreowaniu polityki miejskiej, czy raczej forsują swoje pomysły bez względu na potrzeby obywateli, pragnących mieszkać w przyjemnej przestrzeni publicznej z dostępem do użytecznej infrastruktury?

Historic Urban Landscape (Historyczny krajobraz miejski). Okres transformacji systemowej zaowocował w wielu krajach Europy Środkowej narastającym kryzysem w planowaniu przestrzennym. Tak zwana liberalizacja prawa oraz skokowy wzrost inwestycji doprowadziły do chaosu, najbardziej widocznego w największych i najbardziej atrakcyjnych miastach. Uczestnicy sesji zastanawiali się, na ile wytyczne UNESCO oraz ICOMOS w sprawie historycznego miejskiego krajobrazu mogą być pomocne w ochronie dziedzictwa oraz w zrównoważonym rozwoju naszych miast i na ile powinny one znajdować odzwierciedlenie w politykach planistycznych. 

Creative Heritage Cities (Kreatywne miasta dziedzictwa). Sesja była okazją do zastanowienia się nad następującymi problemami: Jakie jest miejsce dziedzictwa w tworzeniu potencjału kreatywnego miasta oraz w rozwijaniu przemysłów kreatywnych i tworzeniu nowych produktów i usług? Jaki jest wpływ dziedzictwa na adaptację i nowe wykorzystanie architektury postindustrialnej oraz na nowy wizerunek starych dzielnic przemysłowych? Jaka jest relacja pomiędzy klasą kreatywną a dziedzictwem? Czy dziedzictwo jest dla nich „pożyteczne” lub ważne w chwili wyboru miejsca zamieszkania, pracy i wypoczynku?

Cityspace (Przestrzeń miasta). Przestrzeń to jedna z najczęstszych i najważniejszych perspektyw, jakie się przyjmuje, chcąc zbadać i zrozumieć miasto. Krajobraz miast i miasteczek, mapy, plany zagospodarowania przestrzennego, konserwacja, turystyka, zieleń miejska – to główne zagadnienia omawiane podczas tej sesji w odniesieniu do tak palących kwestii jak miasto historyczne oraz dziedzictwo dziś.

Revitalisation Practices in Heritage Cities (Praktyki rewitalizacji w miastach dziedzictwa). W ostatnich latach, głównie dzięki dotacjom unijnym, w Europie Środkowej znacznie wzrosło zapotrzebowanie na przywracanie do życia miast dziedzictwa i poszczególnych historycznych obiektów. Czy naprawdę tworzy się miejsca pozytywnie postrzegane przez mieszkańców i turystów, które mają szansę na powtórne życie? Jak zostaje zachowana równowaga pomiędzy starą a nową architekturą oraz terenami zielonymi? Jak wygląda sytuacja przywracanych do życia, często przekształcanych do pełnienia zupełnie innej funkcji budynków poprzemysłowych i ich otoczenia?

Całości Forum dopełniły sesje plenarne. Wstępem do rozważań konferencyjnych była sesja Central European city – transformation and globalisation, w której dyskutowali: Karel Bartak (Czechy), dr Melinda Benkő (Węgry), dr Rafał Dutkiewicz, dr Slávo Krekovič (Słowacja), a prowadził ją prof. J. Purchla. Sesja Cultural heritage counts for cities była okazją do zaprezentowania wyników projektu Cultural Heritage Counts for Europe. W pierwszej części dr Katarzyna Jagodzińska i Joanna Sanetra‑Szeliga przedstawiły raport, natomiast w części drugiej odbyła się dyskusja z ekspertami – Kate Pugh z Heritage Alliance w Wielkiej Brytanii i Edwinem Bendykiem z tygodnika „Polityka”, prowadzona przez prof. J. Purchlę.

Podsumowanie obrad konferencyjnych odbyło się w formie sesji Heritage cities and cooperation in the V4 region, w której udział wzięli przedstawiciele krajów wyszehradzkich: Barbara Fogarasi (Węgry), Zuzana Jandlová (Czechy), Kristína Markušová (Słowacja) i prof. Jacek Purchla.

Forum zamknęła sesja otwarta dla szerokiej publiczności, zatytułowana Cities: Re-fashioning needed! On revitalisation in cities, z udziałem Marka Adamova (Słowacja), dr. Tamása Fejérdyego (Węgry), Jarosława Ogrodowskiego i Petra Šimona (Czechy), prowadzona przez Agatę Wąsowską‑Pawlik.



Więcej nagrań: tutaj.