Dunaj – rzeka pamięci. Promocja 31. numeru „Herito" w Warszawie

Co zaskakującego może powiedzieć nam dziś o historii, kulturze i tożsamości Europy Środkowej druga najdłuższa rzeka Europy? Austriackie Forum Kultury, Rumuński Instytut Kultury oraz Międzynarodowe Centrum Kultury zapraszają na spotkanie Dunaj – rzeka pamięci.

W dyskusji udział wezmą dziennikarz, publicysta i tłumacz – Adam Krzemiński oraz Łukasz Galusek, zastępca dyrektor MCK ds. programowych. Spotkanie poprowadzi Bartosz Panek, dziennikarz Programu 2 Polskiego Radia. Okazją do rozmowy jest nowy numer wydawanego przez MCK kwartalnika „Herito” poświęcony tym razem Dunajowi.

Austriackie Forum Kultury
ul. Próżna 7/9, Warszawa
Wstęp wolny

Adam Krzemiński – dziennikarz i publicysta. Od lat siedemdziesiątych XX wieku nieprzerwanie związany z „Polityką”. Współpracuje ponadto m.in. z niemieckimi gazetami „Die Zeit”, „Der Spiegel”, „Frankfurter Allgemeine Zeitung”. Specjalizuje się w sprawach europejskich i relacjach polsko-niemieckich, jest autorem licznych publikacji na ten temat.

Łukasz Galusek – zastępca dyrektora MCK ds. programowych, archotek i wydawca. Zajmuje się kulturą i sztuką Europy Środkowej, zwłaszcza związkami pomiędzy przestrzenią, pamięcią i tożsamością. Współautor publikacji Jože Plečnik. Architekt i wizjoner (MCK, Kraków 2006) oraz Rumunia. Przestrzeń, sztuka, kultura (BOSZ, Olszanica 2008), Pogranicze. O odradzaniu się kultury (Wrocław 2012). Współkurator wystaw Kartograf złowrogiej historii. Tara (von Neudorf) (wrzesień–listopada 2013) oraz Adriatycka epopeja. Ivan Meštrović (lipiec–listopad 2017) w Galerii MCK. 

»Nasz Dunaj«, mówimy, ale wszyscy myślimy o nim inaczej. Jesteśmy skłonni zapominać, że dla innych to słowo znaczy coś innego. Przywołuje inny obraz. Wszyscy kochamy, ale nie to samo. Tudzież to samo, choć jednak nie. Mieszkaniec Badenii‑Wirtembergii kocha nowo narodzonego, Bawarczyk dziecko. Austriak młodą kobietę. Die Donau, mówi i pewnie widzi tańczącą walca, kołyszącą się damę w błękitnej jedwabnej sukni z białymi, pienistymi falbanami. Do francuskiego mu daleko, nie jest z nim w takiej komitywie. Dlatego staje się mężczyzną: le Danube. Bułgarom i Rumunom przychodzi na myśl kłębiąca się, kolosalna, sędziwa rzeka, pływak w mglistych oparach, który przeczuwa zbliżający się kres podróży. Dla Niemców to tylko jedna z wielu rzek, woda południowego skrawka kraju, którego połowę terytorium przecinają Ren i Łaba. Dla nas – największa rzeka dzieląca Węgry linią z północy na południe, dając przy tym nazwy największym krainom geograficznym.

Miklós György Száraz, Dunaj [w:] „Herito” nr 26, s. 22.

Od czasów »Pieśni o Nibelungach« Ren i Dunaj przeciwstawiają się sobie i współzawodniczą. Ren to Zygfryd, męstwo i germańska czystość, wierność Nibelungów, rycerskie bohaterstwo i nieustraszona »amor fati« niemieckiej duszy. Dunaj zaś to Panonia, królestwo Attyli, wschodnia i azjatycka fala pochłaniająca w końcowej partii Pieśni o Nibelungach wartości germańskie; gdy przekraczają go Burgundowie, by udać się na zdradziecki dwór Hunów, ich los jest już przesądzony.

Dunaj otacza często symboliczna aura antyniemiecka, to rzeka, wzdłuż której spotykają się, krzyżują, mieszają różne narodowości, nie jest on, tak jak Ren, mitycznym strażnikiem czystości rasy. To rzeka Wiednia, Bratysławy, Budapesztu, Belgradu, Dacji, wstążka, która przepływa i otacza – tak jak rzeka Okeanos otaczała świat grecki – habsburską Austrię, z której mit i ideologia uczyniły symbol różnorodnej i wielonarodowej tradycji, cesarstwo, którego władca zwracał się do »swoich ludów« i którego hymn śpiewany był w jedenastu różnych językach. Dunaj to Mitteleuropa niemiecko-węgiersko-słowiańsko-romańsko-żydowska, polemicznie przeciwstawiona germańskiej Rzeszy, międzynarodowa ekumenia opiewana w Pradze przez Johannesa Urzidila, świat »ukryty za narodami«.

Claudio Magris, Dunaj, Wydawnictwo Literackie 2018, s. 27-28.

Kwartalnik „Herito. Dziedzictwo, kultura, współczesność” to interdyscyplinarny, dwujęzyczny magazyn wydawany od 2010 roku przez Międzynarodowe Centrum Kultury z Krakowa. Każde wydanie kwartalnika skupione jest wokół innej tematyki. Ostatnie numery poświęcone były m.in. Węgrom, kłopotliwemu dziedzictwu w Europie Środkowej czy Bałkanom. Pogłębiona refleksja, wysoka wartość merytoryczna, uznani autorzy oraz znakomita szata graficzna, składają się na wyjątkowość tytułu. Kwartalnik „Herito” jest dostępny w dobrych księgarniach i punktach sprzedaży prasy, a także w księgarni internetowej MCK. Więcej informacji na stronie www.herito.pl oraz www.facebook.com/kwartalnikherito.