Ukraina od trzydziestu lat jest niepodległa. Jest również bliska, waleczna, wielopostaciowa, zaskakująca. Taka też jest wystawa Ukraina. Wzajemne spojrzenia w Międzynarodowym Centrum Kultury. Jeszcze nigdy nie prezentowano polskiej publiczności dzieł, które tak wiele mówiłyby
o naszym wschodnim sąsiedzie. Dzięki temu wzajemnemu spojrzeniu stajemy się jeszcze sobie bliżsi.

Wspólna polsko-ukraińska analiza kulturowych i historycznych narracji określanych jako „ukraińskie mity”, zachęca do refleksji nad bliskością Ukrainy i Polski, ich historii i współczesności w perspektywie sąsiedztwa i porozumienia. Dają one wyobrażenie o żywotności mitów i ich obecnych wcieleniach, pozwalają prześledzić kanon ukraińskiej tożsamości, ale i przyjrzeć się dzisiejszej Ukrainie. Narracja zilustrowana jest dziełami sztuki ukraińskiej i polskiej; prawosławnej, unickiej i katolickiej; dawnej, dwudziestowiecznej i współczesnej.

– Co skłania nas do poszerzenia naszej wiedzy o Ukrainie? Czy aby zrozumieć najbliższych sąsiadów, sięgamy po książki ukraińskich autorów, których sporo jest wydawanych w ostatnich latach w Polsce? Sądzę, że wielu z nas tak robi, ale by wspomóc te działania, warto teksty literackie czy historyczne dopełnić opowieścią wizualną. Przygotowując wystawę wspólnie z Narodowym Muzeum Sztuki Ukrainy
w Kijowie, chcielibyśmy przedstawić publiczności w Polsce wizualny autoportret naszych sąsiadów oraz współczesny kulturowy kontekst wzajemnych polsko-ukraińskich relacji – wyjaśnia Agata Wąsowska-Pawlik, dyrektorka MCK.

Rola, jaką pełni wystawa, jest jednocześnie edukacyjna, a zarazem popularyzująca kulturę i artystów Ukrainy, którzy są w Polsce mało znani. Zobaczymy na niej dzieła najwybitniejszych twórców od końca XVII w. do współczesności – dzieła wieszcza Ukrainy Tarasa Szewczenki, polskich mistrzów: Józefa Brandta, Jana Stanisławskiego, Leona Wyczółkowskiego czy rosyjskiego realisty — Ilii Riepina, pochodzącego z Ukrainy, zafascynowanego malarstwem Matejki. Na krakowskiej wystawie znalazły się jego Ukraińska chata i Śmiejący się Kozak, będący szkicem do Zaporożców piszących list do sułtana tureckiego, obrazu z 1890 roku, który w Ukrainie zyskał status narodowej ikony. Te dziewiętnastowieczne płótna zestawione są z pracami twórców początku XX wieku – Heorhija Narbuta, Wiktora Palmowa, Łwa Kramarenki oraz artystów współczesnych, takich jak Ołeh Tistoł, Roman Minin, Anatolij Krywołap, Włada Rałko czy kolektyw „Open Group”, którzy w swojej twórczości zwracają się
do szerokiego wachlarza historycznych i społecznych tematów. Tak reprezentatywny wybór sztuki ukraińskiej pojawia się w Polsce po raz pierwszy.

Na wystawie znajdziemy dzieła z Narodowego Muzeum Sztuki Ukrainy w Kijowie, Rezerwatu Narodowego „Ławra Kijowsko-Peczerska”, Muzeum Teatru, Muzyki i Kina w Kijowie, Narodowego Muzeum Historii Ukrainy w II Wojnie Światowej i Muzeum Narodowego „Kijowska Galeria Sztuki”, jak również ze zbiorów polskich: Muzeów Narodowych w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu, Galerii Arsenał w Białymstoku i Biblioteki Jagiellońskiej oraz polskich i ukraińskich kolekcji prywatnych. Ekspozycję uzupełniają materiały filmowe, fotografie, plakaty, rzeźby. Intrygującym akcentem są magnetyczne stroje projektanta mody Tomasza Armady, stylistycznie nawiązujące do ubiorów Kozaków i Sarmatów. Wystawie towarzyszy obszerny ponad dwustupięćdziesięciostronicowy album, swoisty przewodnik po ukraińskiej historii sztuki.

Dialog polsko-ukraiński jest obecny w działalności MCK od samego początku. Na konferencji Narody
i stereotypy w 1993 roku dyskutowano nad wzajemnymi wyobrażeniami Polaków i Ukraińców. 
Na wystawach w Galerii MCK poruszano zarówno kwestie historyczne, jak i zagadnienia współczesne. Ekspozycje Kresy na nowo odkryte. Wspólne dziedzictwo Polski i Ukrainy (2005) czy Lwów 24 czerwca 1937. Miasto, architektura, modernizm (2017), pomagały uzmysłowić szerokiemu kręgowi odbiorców wagę działań na rzecz ocalenia wspólnego dziedzictwa, a wystawa Mit Galicji (2014) konfrontowała mityczne wyobrażenia z faktami historycznymi. Ekspozycja Majdan w obiektywie Jakuba Szymczuka (2016) wizualizowała niezwykłą opowieść o kijowskim Majdanie, który był największym wstrząsem
w Europie od czasu upadku muru berlińskiego, z kolei Ukraina. Czekając na bohatera. Kostyrko, Rawski (2016) podkreślała współdziałanie tworzonej na naszych oczach sztuki z aktualnymi wydarzeniami
w kraju.

Ekspozycję można zwiedzać od 17 września 2021 roku do 16 stycznia 2022 roku w Galerii MCK przy Rynku Głównym 25 w Krakowie.


Album poświęcony wystawie znajduje się w naszej księgarni.

Organizacja
Międzynarodowe Centrum Kultury, Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy w Kijowie (NAMU)

Koncepcja programowa
Agata Wąsowska-Pawlik, Łukasz Galusek (MCK), Julija Łytwyneć (NAMU)

Autorki koncepcji wystawy i kuratorki
Oksana Barszynowa (NAMU), Żanna Komar (MCK)

Konsultacja merytoryczna
Jarosław Hrycak, Serhij Płochij, Mykoła Riabczuk

Współpraca kuratorska
Anna Łazar

Aranżacja plastyczna
Rafał Bartkowicz

Koordynacja
Olesia Denisiuk (NAMU), Karolina Wójcik (MCK)

Współpraca
MCK: Joanna Biegacz, Ewa Czarnecka, Marzena Daszewska, Monika Frenkiel, Joanna Hojda-Pepaś, Oliwia Kaczmarzewska, Dorota Korohoda, Joanna Łuniewicz, Angelika Madura, Paulina Małochleb, Paulina Roszak-Niemirska, Anna Sawłowicz, Adam Skolankiewicz, Anna Śliwa
NAMU: Gałyna Belikowa, Natalia Czamlaj, Oksana Krawczuk, Darja Łysenko, Danilo Nikitin, Nadja Pawliszenko, Serij Seleznow, Iryna Szekel, Lesia Tołstowa, Hanna Wiwczar

Projekt graficzny albumu i druków towarzyszących
Weird Gentlemen (Łukasz Podolak)

Przy wsparciu finansowym

Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Krakowa

Sponsor

Patronat medialny wystawy

           

Pokazywane na wystawie obiekty pochodzą ze zbiorów

Ukraina
Narodowe Muzeum Sztuki Ukrainy (NAMU)
Muzeum Narodowe „Kijowska Galeria Sztuki”
Narodowe Muzeum Ukraińskiej Ludowej Sztuki Dekoracyjnej
Rezerwat Narodowy „Ławra Kijowsko-Peczerska”
Muzeum Teatru, Muzyki i Kina w Kijowie
Narodowe Muzeum Historii Ukrainy w II Wojnie Światowej
zbiory społeczności wsi Krzyworównia

Polska
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Muzeum Narodowe w Krakowie
Muzeum Narodowe w Warszawie
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Galeria Arsenał w Białymstoku
Zbiory Graficzne ASP w Krakowie
Biblioteka Jagiellońska

Rosja
Rosyjska Biblioteka Państwowa w Moskwie

Austria
Archiwum Diecezjalne w Wiedniu

Kolekcje prywatne oraz dzięki uprzejmości artystów
kolekcja Emmericha „Quickly” Eilera (Monachium)
kolekcja Igora Abramowicza (Kijów)
kolekcja Igora Voronova (Kijów)