Kłopotliwe dziedzictwo Trzeciej Rzeszy w Polsce

Prof. Christian Fuhrmeister i prof. Jacek Purchla rozmawiają z dr Magdaleną Łanuszką.

Żaden inny kraj poza współczesną Polską nie był terenem wielkiego eksperymentu przestrzennego w tworzeniu niemieckiego „Lebensraum”. Najnowsza książka MCK dostarcza - po raz pierwszy - najpełniejszy przegląd dziedzictwa architektonicznego pozostawionego tam przez Trzecią Rzeszę. O jej złożoności rozmawiają profesorowie Christian Fuhrmeister (ZI, Monachium), Jacek Purchla (MCK, Kraków) i dr Magdalena Łanuszka (MCK, Kraków).

Książka gromadzi teksty 19 wybitnych uczonych polskich i niemieckich oraz zwraca uwagę na różne sposoby realizacji niemieckiego eksperymentu przestrzennego zarówno na obecnych ziemiach polskich należących przed wojną do Niemiec, jak i na terenach podbitej Rzeczypospolitej, włączonych bezpośrednio do Rzeszy lub utworzonego Generalnego Gubernatorstwa. Eksperyment obejmujący wszystkie skale architektoniczne: od „wzorcowej prowincji” do „idealnego niemieckiego miasta na Wschodzie”, „modelowej wioski” i „wzorcowego mieszkania dla niemieckiej rodziny”. 

Niektóre plany zostały zrealizowane, inne pozostały na papierze. Autorzy badają źródła i znaczenie budowli, kierując się takimi projektami jak Ordensburg w Złocieńcu (Krössinsee) na Pomorzu Zachodnim - ośrodek szkoleniowy dla nowych elit nazistowskich przypominający zamek krzyżacki czy Eichenkamp pod Gliwicami (Gleiwitz) - modelowa osada dla Funkcjonariusze SA i SS, którzy wprowadzili niemiecki dąb nie tylko w jego nazwie. Wiele projektów wiązało się z symboliczną przemocą, aby np. Przekształcić Poznań (Posen) w „nowe centrum administracyjne i kulturalne niemieckiego Wschodu”, stworzyć „nowe niemieckie miasto Warschau” lub „przywrócić” Kraków (Krakau) do jego „starożytna niemieckość ”i zamienić ją na Norymbergę Wschodu.

Spotkanie w języku angielskim odbyło w czwartek, 20 maja 2021, o godz. 19.00 na profilu MCK na Facebooku.