Jak Polacy odbudowywali Skopje. Wspomnienia – spotkanie

Zapraszamy na spotkanie z prof. Wojciechem Suchorzewskim, inż. Stanisławem Furmanem oraz arch. Bogdanem Wyporkiem z polskiego zespołu przygotowującego plan ogólny odbudowy Skopja po trzęsieniu ziemi w 1963 roku. Rozmowę poprowadzi dr hab. Wojciech Kosiński z Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej.

Wydarzenie towarzyszy wystawie Skopje. Miasto, architektura i sztuka solidarności, którą do 20 października można oglądać w Galerii MCK przy Rynku Głównym 25. Wstęp wolny.

Odbudowa Warszawy, zbombardowanej w 1944 roku, przyniosła polskim projektantom światowy rozgłos. Nic zatem dziwnego, iż po trzęsieniu ziemi w Skopju w 1963 roku właśnie polscy specjaliści zostali zaproszeni do przygotowania wstępnej koncepcji planu urbanistycznego miasta, która powstawała najpierw w Pracowni Urbanistycznej Warszawy kierowanej przez Stanisława Jankowskiego.

– Pewnej soboty w kwietniu 1964 roku odebrałem telefon od Jankowskiego, który poprosił, żebyśmy spotkali się następnego dnia rano przy kawie w Hotelu Europejskim w Warszawie. Powiedziałem, że nie będę miał czasu, ale on nalegał, tłumacząc, iż sprawa jest najwyższej wagi. Kilka dni później wsiedliśmy do samolotu do Belgradu, skąd ruszyliśmy do Skopja – wspominał po latach prof. Wojciech Suchorzewski, zastępca kierownika biura projektowego ds. transportu w warszawskiej Radzie Miasta i członek polskiego zespołu opracowującego nowy plan ogólny Skopja.

Odbudowa macedońskiej stolicy  dała podwaliny pod dalszą współpracę i zacieśniła więzi pomiędzy architektami i urbanistami z Warszawy i Skopja.

– Nasza współpraca nie zakończyła się na Skopju. Pięć lat później doszło do trzęsienia ziemi w Peru, w miejscowości Chimbote. Peruwiański rząd poprosił ONZ o pomoc przy odbudowie. ONZ zabrała się najpierw do poszukiwania specjalistów, ale Peruwiańczycy od razu powiedzieli: „Nie, my już mamy nasz zespół! Wspólnie udało im się stworzyć plan odbudowy Skopja, więc niech teraz pomogą odbudować Chimbote”. I tak ONZ poprosiła nas o stworzenie grupy projektowej do odbudowy Chimbote – opowiadał inż. Bogdan Wyporek w rozmowie z Pavlem Veljanoskim (Skopje. Miasto, architektura i sztuka solidarności, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2019, s. 50).

Dla urbanistów ze Skopja była to pierwsza okazja do uczestnictwa w dynamicznym procesie razem z grupą doświadczonych ekspertów. Dzięki tej współpracy polscy specjaliści mieli szansę podzielić się wiedzą i przyjąć rolę edukatorów w stosunku do kolegów z Jugosławii. Ta kultura współpracy była jednym z najważniejszych powodów, dla których udało się odbudować Skopje po katastrofie i zapewnić miastu ciągłość istnienia.

*Na zdjęciu zespół polskich współautorów planów odbudowy Skopja wraz z małżonkami na spotkaniu towarzyskim w Konstancinie pod Warszawą pod koniec lat 60. XX wieku: Bogdan Wyporek, Janusz Krotkiewski, Stanisław Furman, Zbigniew Sufin, Stanisław Wolski, Stanisław Broniewski, Olgierd Kaczyński, Zbigniew Galperyn, Jeremi Strachocki, Janusz Cierpińki, Olgierd Kuncewicz, Bohdan Jastrzębski, Jerzy Mołoniewicz, Zenon Nowakowski, Kazimierz Marczewski, Stanisław Jankowski, Wojciech Suchorzewski, Wanda Dąbrowska, Maria Niemczyk (na zdjęciu brak m.in. Juliusza Wilskiego). Widoczne na zdjęciu małżonki członków zespołu: Barbara Wyporek, Gabriela Galperyn, Beata Wolska, Wanda Mołoniewicz, Malina Kuncewicz, Maria Marczewska, Jadwiga Furman, Hanna Jankowska, Magdalena Wilska, Teresa Suchorzewska, Maria Broniewska, Mirosława Jastrzębska (trzy osoby nie zostały rozpoznane).

Zdjęcie pochodzi z archiwum prof. Wojciecha Suchorzewskiego.

W dniu wykładu od godz. 17.00 wstęp wolny na wystawę Skopje, miasto, architektura i sztuka solidarności w Galerii MCK.